Literatura
Zamieszczony poniżej spis publikacji zawiera tytuły, z którymi warto się zapoznać żeby dokładniej zaznajomić się z historią i kulturą zachodniej Ukrainy - Kresów - Galicji, a także co może bardziej istotne zrozumieć szereg uwarunkowań i zależności wpływających na rzeczywisty, a nie zmitologizowany charakter tej części Europy. Obszar ten był bowiem niczym skomplikowana układanka złożona z różnych nie zawsze pasujących do siebie elementów co trudno zrozumieć opierając się jedynie na pięknych, ale niestety często wyidealizowanych wspomnieniach ich dawnych mieszkańców. Spis ten w żadnym razie nie jest spisem kompletnym, to jedynie propozycja niektórych pozycji, które mogą się okazać przydatne w poznawaniu tygla kulturowego jakim było Podole i inne historyczne regiony dawnej Rzeczpospolitej.
M. Niedźwiedzki - Powiat podhajecki pod względem geograficznym, statystycznym i historycznym
Książka opublikowana została w 1896 r. przez nauczyciela z Podhajec. Jest ona bardzo cennym źródłem wiedzy o Ziemi Podhajeckiej w II poł. XIX w.
J. Gajek - Zarys etnograficzny zachodniej części Podola
Publikacja zawiera wiele interesujących i szczegółowych informacji na temat codziennego życia, strojów czy budownictwa na Podolu Zachodnim. Autor swoje badania prowadził m.in. w Białokrynicy, a w tekście znajdują się informacje na temat jej mieszkańców.
A. Czołowski, B. Janusz - Przeszłość i zabytki woj. tarnopolskiego
Książka z 1926 r. w ciekawy i dokładny sposób opisująca historię regionu oraz poszczególnych miast, zamków i kościołów. Na końcu publikacji znajdują się liczne fotografie.
A. Rokosz - Lud w Podhajeckim (str. 345)
Relacja ks. Antoniego Rokosza z jego pobytu w Podhajcach oraz wsiach powiatu podhajeckiego, pod koniec XIX w. Tekst w wielu aspektach ma negatywną wymowę niemniej jednak zdecydowanie warty jest zapoznania się z nim.
S. Barącz - Bajki, fraszki, podania, przysłowia i pieśni na Rusi
Intersujący zbiór ludowych opowiadań m.in. z Podola i Ziemi Halickiej przekazywanych z pokolenia na pokolenia w formie ustnej.
W. Zawadzki - Obrazy Rusi Czerwonej
Barwny i niezwykle plastyczny opis życia na Podolu o dużej wartości etnograficznej.
J. Bayger - Powiat trembowelski, szkic przyrodniczo-historyczny i etnograficzny.
Cenny i wyczerpujący opis powiatu trembowelskiego z bogatymi opisami lokalnych zwyczajów oraz historii. Ziemia Trembowelska graniczy od zachodu z powiatem podhajeckim stanowiąc jej najbliższe sąsiedztwo dlatego też publikacja ta stanowi ważne źródło etnograficzne i historyczne.
J. Czarnecki - Brzeżany, pamiątki i wspomnienie. W setną rocznicę założenia gimnazjum.
Opis sąsiedniego dla Podhajec miasta oraz jego zabytków i najbliższej okolicy. Brzeżany były ważnym ośrodkiem miejskim również dla mieszkańców powiatu podhajeckiego i nie tylko dlatego też warto przybliżyć sobie ich dzieje.
W. Osadczy - Podole w polskiej historii i kulturze.
Artykuł ten zawiera cennych informacji na temat polskiego osadnictwa na Ziemi Podolskiej i choć dotyczy głębszych jej zakątków jak Kamieniec Podolski czy Winnica to ma istotną wartość dla poznania ogólnych procesów i zjawisk historycznych. Podejmuje on temat "mitu Kresów" w polskiej świadomości narodowej.
Z. Budzyński - Kresy południowo-wschodnie w drugiej połowie XVIII wieku. T. 1, Statystyka wyznaniowa i etniczna
Pierwszy tom tej niezwykle cennej serii książek poświęconych historii, ale przede wszystkim wielonarodowemu społeczeństwu Kresów ma charakter stricte statystyczny i jego treść w głównej mierze stanowią dokładne tabele opisujące mieszkańców Podola, Ziemi Halickiej czy Lwowskiej pod kątem wyznania i charakterystyki wyznaniowej. Stąd też sięgnąć po nią powinny w pierwszej kolejności osoby najbardziej zainteresowane, poszukujące wszelkich detali i szczegółów opisujących rzeczywistość wschodniogalicyjską w końcu XVIII w.
Z. Budzyński - Kresy południowo-wschodnie w drugiej połowie XVIII wieku. T. 2, Atlas geograficzno-historyczny
Drugi tom serii "Kresy południowo-wschodnie..." to zbiór wyjątkowo ciekawych map w sposób bardzo wyraźny obrazujących różne aspekty życia społecznego we kresowych wsiach, miastach i całym regionie. Publikacja szczególnie godna polecenia.
Z. Budzyński - Kresy południowo-wschodnie w drugiej połowie XVIII wieku. T. 3, Studia z dziejów społecznych
Niezwykle ciekawa i obszerna publikacja poruszająca rzadko podejmowane tematy z historii kresowych społeczności i ich wzajemnych stosunków. Wyczerpująca i wyjątkowo merytoryczna treść podana jest w przystępnej formie i wzbogacona bardzo licznymi grafikami i ilustracjami. Publikacja szczególnie godna polecenia.
S. Nicieja - Kresowa Atlantyda: Historia i mitologia miast kresowych
Popularna seria książek opisujących kresowe miasta i miasteczka o ciekawych, rozbudowanych opisach i bogatej szacie graficznej. Autor książek przytacza wiele nieoczywistych i mało znanych historii co jest ich niewątpliwą zaletą. Całość zabarwiona jest delikatną nutą nostalgii za minionymi czasami.
O. Kolberg - Dzieła Wszystkie. Ruś Czerwona, T. 56, T. 57
Oskar Kolberg w swoim wielotomowym dziele w niezwykle szczegółowy sposób udokumentował etnograficzny charakter każdego z dawnych regionów Rzeczpospolitej. Tom 56 i 57 dotyczący Rusi Czerwonej a więc także Ziemi Tarnopolskiej zawiera cenne informacje o lokalnych zwyczajach i tradycjach jak również bogaty zbiór pieśni ludowych, śpiewanych na tych terenach od niepamiętnych czasów. Publikacja w formacie pdf dostępna jest na stronie internetowej Instytutu Oskara Kolberga
A. Błachowski - Ubiór i krajobraz kulturowy Polski i Ukrainy zachodniej w ikonografii J. Głogowskiego i K.W. Kielisińskiego
Ta wyjątkowa książka zawiera setki rysunków obrazujących mieszkańców wszystkich regionów dawnej Polski. Powstały one w pierwszej połowie XIX w. i mają wielką wartość etnograficzną. W publikacji tej znajdują się ryciny, na których uwiecznione są także osoby z Podola i Ziemi Halickiej.
C. Колодницький - Підгайці та Підгаєччина/S. Kołodnicki - Podhajce i Ziemia Podhajecka
(j. ukraiński)
Książka ta jest zbiorem artykułów dotyczących różnych aspektów historii dzisiejszego i dawnego powiatu podhajeckiego. Opracowana została przez interdyscyplinarny zespół ukraińskich naukowców i krajoznawców.
Iwan Łysiak Rudnicki - Między historią a polityką
Książka dotyczy historii i stosunków politycznych w szerszym ujęciu, jednak dzięki niej można zrozumieć również wiele zjawisk zachodzących pomiędzy Polakami i Ukraińcami zarówno w dużej jak i małej skali.
J. Hrycak - Nowa Ukraina. Nowe interpretacje
Książka dotyczy historii i stosunków politycznych w szerszym ujęciu, jednak dzięki niej można zrozumieć również wiele zjawisk zachodzących pomiędzy Polakami i Ukraińcami zarówno w dużej jak i małej skali.
W. Helak - Nad Zbruczem
Powieść, której akcja toczy się w sercu Podola.